Soms gebeurt het in het vierde gesprek, soms in het tiende en ook wel eens in het twintigste. Het moment waarop ik de zin uitspreek: ‘ je bent slachtoffer van een trauma.’ De cliënt in kwestie is in zijn of haar jeugd meedogenloos gepest, seksueel misbruikt of psychisch verwaarloosd. De reacties zijn heel verschillend.

Soms kijkt de cliënt me verschrikt aan. ‘ Wat zegt ze nu? Zo erg was het toch niet’ Soms barst hij of zij in tranen uit.’ Ja, het is waar… ‘ en soms lijkt het een zin te zijn als een andere en wordt er onmiddellijk overheen gepraat. Wat later zeg ik het opnieuw en vraag ik er even bij stil te staan.

Ik beschouw het als een uiterst belangrijke interventie in de therapie. Ik gebruik doelbewust het woord slachtoffer. Psychologe Agnes Van Minnen schrijft in haar recente boek ‘Verlamd van Angst. Herstellen na seksueel misbruik’ dat het woord helder aangeeft dat je niets kon doen aan het seksueel geweld, dat het ongewild was en dat de dader de schuldige is.

Het komt voor dat ik de desbetreffende uitspraak te vroeg doe in de therapie, dan  is de bodem nog niet rijp genoeg, andere keren  landt het onmiddellijk in de reeds bewerkte grond.
Het is een cruciaal moment in de therapie. Vaak komt die zin nadien nog heel dikwijls voorbij tot de cliënt er zelf over begint. Zo vertelde een cliënte een verhaal dat ze in de supermarkt enorm geschrokken was en gegild had toen een man achter haar was komen staan om uit te reiken naar een product op een hoger schap. Ze zei ‘ dat is het gevolg van mijn trauma’. Later in het gesprek wijs ik haar erop dat ze het woord heel vlot gebruikte. ‘ Ja’ zegt ze, ‘want zo is het ook. Ik voel dat nu heel goed. Ik ben een slachtoffer van trauma. Ik heb het vele jaren heel klein gemaakt en daardoor mezelf belachelijk gevonden als ik zo een schrikreacties had.’

De erkenning krijgen dat er sprake is van trauma is heel belangrijk. Zichzelf erkennen erin is een hele weg. De kracht van die erkenning biedt nochtans veel houvast. Op intrapsychisch vlak maar ook interrelationeel. De man die op latere leeftijd tegen zijn ouders vertelt dat zijn oom hem misbruikte kan dat doen omdat hij zich bewust is dat het om trauma gaat. Omdat hij dat naar waarde heeft leren schatten. Hij heeft als het ware eigenaarschap opgenomen voor het trauma dat hem is aangedaan. In plaats van het weerloos slachtoffer te zijn voelt hij nu een kracht in zich. Weten en voelen dat je slachtoffer bent opent heel veel perspectief voor de toekomst.  Edit Eger schrijft in haar boek ‘ De keuze’ over hoe belangrijk het is om te erkennen dat je een slachtoffer bent, dat dat net vermijdt dat je in een slachtofferrol terechtkomt. Als hulpverleners hebben we hierin een cruciale rol te vervullen.

Marijke